6 december 2019
De menselijke psyche en het mysterie daaromtrent gaan hand in hand. Zeker in serieland. Wat beweegt de mens en zijn daar generaliserende uitspraken over te doen? In de bedrijfswereld spelen deze vragen al tijden een hoofdrol, maar deze ontwikkeling is nu ook steeds meer te zien in de tv-wereld. Door extremen te bestuderen kun je vaak tot heldere conclusies komen wat betreft het normatieve. Waarom worden we getriggerd door hoe de mind van een seriemoordenaar of een psychopaat werkt? Wat onderscheidt ze van ‘de normale mens’? Massa’s series over dit onderwerp, maar zo nu en dan springt er eentje uit. Killing Eve, een Brits-Amerikaanse serie uit 2018, waarvan dit jaar seizoen 2 uitkwam, lijkt qua populariteit zowaar de heersende koning van dit genre ‘Dexter’ van zijn troon te gaan stoten. Wat maakt deze series anders dan andere? Welke inzichten in de menselijke psyche verschaffen ze en kunnen we hier iets van leren?
De wereld door de ogen van een psychopaat
Bleek Dexter een sympathiek type dat zijn moorden rechtvaardigt doordat de bad guys anders ontsnapten aan het systeem, in de BBC serie Killing Eve moordt hoofdpersoon Villanelle er eveneens koelbloedig en lustig op los. Niet uit haar goede hart, maar voor het geld. Net als Dexter lijkt ze daar veel voldoening uit te halen, ja zelfs plezier in te hebben. Toch wekken beide personages de sympathie van de kijker, terwijl ze al moordend te werk gaan. Een spoor van bloed en lichaamsdelen achterlatend (hoewel Dexter alles netjes inpakt in plastic en opruimt). Dexter, doordat hij gespuis opruimt dat anders vrij op straat zou rondwaren en Villanelle, omdat ze zo’n aantrekkelijke en grappige persoonlijkheid is en haar slachtoffers vaak ook geen lieverdjes zijn. Niet toevallig zijn al haar slachtoffers mannen die haar nogal stereotype benaderen en zeker geen moordenaar verwachten in het frêle dametje. Dit is slim gedaan, want als ze daarna genadeloos worden afgeslacht zit je als kijker bijna juichend op de bank. Beide psychopaten hebben een gecompliceerd verleden en als kijker duiken we in hun wereld, zien we die door hun ogen. En daarin is niet alles alleen maar zwart-wit, slecht versus goed. Villanelle blijkt heel zorgzaam en attent: ze overlaadt Eve met dure cadeaus om haar liefde te tonen, maar verstopt wel een mes in een lippenstift. Tijdens een zogenaamd kijkje in de psyche van Villanelle stelt een psychiater van MI5 dat psychopaten geen liefde kunnen voelen. Dat ze andere mensen zien als objecten, als dingen waar je mee kunt doen wat je belieft. En al is Villanelle wat theatraal -ze kleedt zich bijvoorbeeld van top tot teen als een zwarte weduwe omdat ze alvast in de rouw is als ze Eve gaat vermoorden- toch lijkt ze wel degelijk in staat tot gevoelens.
Nog een overeenkomst is dat beide series het thema benaderen met humor; iets dat ze onderscheidt van de grote massa aan series over dit topic. Als Eve zonder dat ze het weet flirt met een seriemoordenaar en dit achteraf verneemt zegt ze: ‘he can kill the hell out of me anytime’. Maar daar houden de overeenkomsten dan ook op. Waar de gruwelen van Dexter plaatsvinden in het kleurrijke, zonnige Miami, speelt Killing Eve voornamelijk in het grauwe Engeland en Oostblok. Met hier en daar een uitstapje naar bijvoorbeeld Parijs, de woonplaats van Villanelle. De serie draait om het fascinerende kat- en muisspel tussen de flamboyante kat Villanelle (een codenaam, eigenlijk is ze de Russische Oksana) en de grijze muis Eve, die een saaie kantoorbaan heeft bij de Britse inlichtingendienst MI5. Eve wil meer, het veld in, echte bad guys vangen. Maar als haar wens in vervulling gaat en ze de klopjacht op Villanelle heeft geopend, blijkt Eve steeds meer gelijkenissen met haar prooi te vertonen. Beide vrouwen ontwikkelen een obsessie voor elkaar (leuke sidenote: een villanelle is een obsederende dichtvorm) en deze houdt je, samen met de vraag of de titel ook echt een optie is, op het puntje van je stoel. Net als de vraag of je net als Eve, als niet-psychopaat (toch?), ook tot moorden kan worden verleid.
Killing Eve lijkt een ode aan de vrouw in al haar gecompliceerde facetten. Voor alle hoofdrollen zijn vrouwen gecast en de mannen hebben ondergeschikte functies. Het James Bond achtige sfeertje wat normaal een echte mannenwereld is wordt hier 180 graden omgekeerd en opgeschud. Eve’s baas, Caroline, is een al even berekende keiharde tante die niet vies is van shady spelletjes of gerommel met wie haar maar iets kan opleveren. Wat de serie pas echt interessant maakt, is de transformatie die Eve ondergaat. Van brave huisvrouw naar uitdagend geklede vamp. Onder haar eeuwige seksloze parka schuilt steeds vaker een heftig jurkje en een vamp die haar liefhebbende, maar saaie docentenman bedriegt en op lesbisch avontuur gaat. Haar morele waarden lijken steeds meer te vervagen en gaandeweg draait ze haar hand niet meer om (of juist wel) om even een mes in Villanelle’s buikwand te steken bijvoorbeeld, waardoor moord steeds minder onwaarschijnlijk lijkt.
Hieronder geef ik je een overzicht van de kenmerken die in dit verhaal zo goed werken. Die van waarde kunnen zijn voor je business en je merk kunnen versterken:
Inzicht in de psyche van anderen, van je doelgroep, dat is een kostbaar goed. Het is een jong vakgebied waar afgestudeerde psychologen hun theorieën gretig op loslaten. Steeds meer bedrijven huren ze in, omdat ze het belang zien van het kunnen beïnvloeden wat een consument wil of doet. Ben jij ook benieuwd naar wat de drijfveer van jouw consumenten is? Neem dan contact met ons op.
