Benut jij je creatieve potentie?
4 april 2018
Paulus Nabbe
4 april 2018
Paulus Nabbe
Ik kom net onder de douche vandaan, vol met creatieve ideeën voor mijn blogbijdrage. Voor velen is dat herkenbaar: even een moment van bezinning en rust waarbij de werveling van je gedachten tot rust komt. Juist op zo’n moment ontstaan vaak nieuwe inzichten.
Dat kan ook uitstekend op de fiets, in de trein, et cetera. De pest is vaak dat je een half uur later dat inzicht ook weer helemaal kwijt kunt zijn door alle afleiding die ondertussen heeft plaatsgevonden. Of dat geniale idee blijkt bij nader inzien toch minder geniaal…
Voor sommige van mijn opdrachtgevers blijft creativiteit altijd iets mysterieus. ‘Hoe verzin je het’. In films doen we ook vaak raar over creativiteit. Alsof het alleen om die ene briljante ingeving gaat. Soms koester ik dit soort mythes. Voor andere opdrachtgevers lijkt creativiteit minder relevant geworden. Daar gaat het meer en meer om een wetenschappelijke aanpak bij merkontwikkeling. Persuasive design, gedragspsychologie, dataonderzoek en human-computer interaction zijn daarbij leidend bij het verleiden van doelgroepen. In de reclamewereld is er een vergelijkbare discussie tussen de Old School Creatieven en de Nieuwe Creatieven, ‘kunstenaars’ versus ‘conversieboeren’. Is creativiteit echt minder relevant? Nee, natuurlijk niet. Het creatieve proces wordt misschien door nieuwe, slimme technieken beïnvloedt maar de essentie ervan blijft belangrijk; nieuwe verbindingen maken. In de breedste zin van het woord.
Edison beschreef creativiteit al als 1 procent inspiratie en 99 procent transpiratie. Het is een proces dat je doorloopt met vallen en opstaan. Pablo Picasso creëerde in zijn leven bijna twintigduizend kunstwerken en die waren zeker niet allemaal even briljant. Hij probeerde heel erg veel uit en dat leidde uiteindelijk tot meesterwerken als Guernica.
Mihaly Csikszentmihalyi, hoogleraar psychologie aan de Universiteit van Chicago, interviewde meer dan negentig vooraanstaande creatieven voor zijn boek ‘Creativiteit, over flow, schepping en ontdekking’ (1998). Een van zijn belangrijkste conclusies is dat creatieve mensen veelal complex zijn. Ze bezitten tegengestelde eigenschappen, uitersten die bij deze mensen niet conflicteren maar juist in balans zijn. Creatieven zijn in staat om, wanneer de situatie daarom vraagt, van het ene naar het andere uiterste te switchen. Ieder mens heeft tegenstrijdige eigenschappen, maar je zoekt gaandeweg een gulden middenweg. Bij creatieve mensen is dit niet het geval. Zij raken in een creatieve flow, zoals Csikszentmihalyi in zijn boek bespreekt. Mensen met diverse beroepen uit verschillende culturen beschrijven dit als een gevoel van intens genieten, een bijna automatische, moeiteloze, maar uiterst geconcentreerde staat van bewustzijn. En ja, dat herken ik wel. Als die trein eenmaal lekker op gang is…
Hoe werkt dit in je brein? Vind je iemands creativiteit terug in één specifiek deel van de hersenen? Met deze vraag komen we bij één van de grootste fabels met betrekking tot creativiteit, namelijk het idee dat alleen de rechterhersenhelft verantwoordelijk is voor creativiteit. Onze linkerhersenhelft zou rationeel zijn, analytisch, verbaal en dominant, onze rechterhersenhelft emotioneel, intuïtief, creatief en ‘holistisch’. Laat je proefpersonen verhalen verzinnen op basis van een aantal willekeurig gekozen woorden, dan blijken vooral gebieden in hun rechter prefrontale cortex – helemaal voor in het brein – actief. Maar zoals biopsycholoog Reinoud de Jongh beschrijft in zijn boek ‘ Breinfabels‘, zijn in werkelijkheid de verschillen relatief: het is altijd een kwestie van balans die dan weer meer naar links, dan weer meer naar rechts doorslaat. Het hangt af van wat je van je brein vraagt. Taal zit wel degelijk links en het waarnemen van emoties gebeurt voornamelijk rechts in je brein en dat geldt voor meer specifieke vaardigheden of emoties. Maar hersenscans laten zien dat bijvoorbeeld bij spreken en luisteren beide hersenhelften geactiveerd worden. Kortom: bij creatieve processen is er zeker sprake van verhoogde hersenactiviteit in het rechterdeel van je brein, maar de linkerhelft speelt hier wel degelijk een rol.
Dan nu de belangrijkste observatie: creativiteit is wel degelijk te leren. Zo zijn er tal van mogelijkheden om het associatieve denken aan te jagen. Brainwriting of het maken van een mindmap zijn twee voorbeelden van technieken die ik zelf regelmatig gebruik. Johannes Veerenhuis-Lens bedacht een methode genaamd Brainsteps waarbij het brein en met name de rechterhersenhelft geactiveerd wordt. In zijn boek ‘Met sprongen vooruit’ schrijft hij over ‘de rechterhersenhelft uit de slaapstand halen en de verbinding met de linkerhersenhelft verbeteren’. Als je jezelf op een bepaalde manier toespreekt, (volgens de brainstep methodiek) creëer je een soort van lichte hypnose, precies die staat waar Csikszentmihalyi over spreekt met flow. Het zou een staat zijn van intense aandacht waarin je extra ontvankelijk bent voor nieuwe ideeën.
Een fijne, inspirerende omgeving, een goede wandeling, douche, yoga of cafébezoek kunnen ervoor zorgen dat het brein in een staat wordt gebracht waarbij je makkelijker nieuwe verbindingen tot stand brengt. Los van een zekere aanleg of talent kun je creatief denken dus zeker trainen, en creatieve processen methodisch aanpakken en ontwikkelen. Wil je weten welke hersenhelft bij jou het meest ontwikkeld is? Via deze link kun je dat eenvoudig testen: www.123test.nl/brein
En een leuke manier om je creatieve vermogens te testen vind je hier: www.testmycreativity.com. Vanzelfsprekend mag je ook altijd een beroep doen op mijn creativiteit, neem dan contact op via onze website. Ook als ik niet onder de douche sta.